Hemoglobine (Hb) is een eiwit dat zich in rode bloedcellen bevindt en een cruciale rol speelt in het transport van zuurstof door het lichaam. Het bindt zuurstof in de longen en vervoert dit naar de weefsels, waar zuurstof nodig is voor de stofwisseling. Tegelijkertijd verzamelt hemoglobine kooldioxide (CO2) in de weefsels en transporteert dit terug naar de longen om uitgeademd te worden.

De functie van hemoglobine

Hemoglobine zorgt ervoor dat het lichaam voldoende zuurstof ontvangt. Het is verantwoordelijk voor het transport van zuurstof van de longen naar de rest van het lichaam. Omdat zuurstof essentieel is voor de werking van de cellen en weefsels, is een goed hemoglobinegehalte noodzakelijk voor een gezond functioneren.

Symptomen van een hemoglobinetekort

Een te laag hemoglobinegehalte kan leiden tot bloedarmoede (anemie), wat de zuurstofvoorziening naar de organen vermindert. Symptomen van bloedarmoede kunnen zijn:

• Vermoeidheid en zwakte
• Bleke huid
• Kortademigheid
• Duizeligheid of licht in het hoofd
• Hoofdpijn
• Hartkloppingen
• Koude handen en voeten

Als bloedarmoede ernstiger is, kunnen er complicaties optreden, zoals een verminderde fysieke prestatie of orgaanproblemen door zuurstoftekort.

Voedingsstoffen die nodig zijn om een gezond hemoglobinegehalte te behouden

Er zijn verschillende voedingsstoffen die essentieel zijn voor het handhaven van een gezond hemoglobinegehalte:

1. IJzer: Het belangrijkste bestanddeel van hemoglobine. Zonder voldoende ijzer kan het lichaam geen hemoglobine aanmaken.
2. Vitamine B12: Speelt een rol bij de productie van rode bloedcellen.
3. Foliumzuur: Essentieel voor de aanmaak van gezonde rode bloedcellen.
4. Vitamine C: Verbetert de opname van ijzer uit plantaardige bronnen.

Factoren die van invloed zijn op een lage hemoglobinewaarde

Er zijn verschillende factoren die een laag hemoglobinegehalte kunnen veroorzaken:

1. Onvoldoende ijzerinname: Mensen die een dieet hebben met weinig ijzer, zoals vegetariërs of veganisten, kunnen een risico lopen op bloedarmoede.
2. Bloedverlies: Zware menstruaties, inwendige bloedingen of trauma kunnen het hemoglobinegehalte verlagen.
3. Chronische ziekten: Ziekten zoals nierziekten, kanker, of ontstekingsaandoeningen kunnen de productie van rode bloedcellen belemmeren.
4. B12- of foliumzuurdeficiëntie: Gebrek aan deze vitamines kan leiden tot megaloblastaire anemie (=abnormaal grote rode bloedcellen).
5. Genetische aandoeningen: Zoals sikkelcelanemie of thalassemie, die de werking van hemoglobine verstoren.

Normaalwaarden hemoglobine 

De normaalwaarden voor hemoglobine kunnen variëren op basis van geslacht, leeftijd en gezondheidstoestand. De waarden in mmol/L voor een gezonde volwassene zijn:

• Mannen: 8,6 - 10,7 mmol/L
• Vrouwen: 7,5 - 9,4 mmol/L

Waarden buiten deze grenzen kunnen wijzen op een te laag of te hoog hemoglobinegehalte, en het is raadzaam om medische hulp te zoeken voor verdere evaluatie.

Voedingsmiddelen die helpen om hemoglobine te verhogen

Om het hemoglobinegehalte op peil te houden of te verhogen, kun je voedingsmiddelen consumeren die rijk zijn aan de essentiële stoffen:

• Ijzer: peper, cacao, sesamzaad, gierst, soja, pompoenpitten, chiazaad, quinoa, paranoten, pistache, teff, haver, zonnebloempitten, perziken, abrikozen, peulvruchten, roggebrood, bieten, peterselie, radijs, raapstelen, postelein, bieten, spinazie, waterkers, spirulina, lever, roodvlees, ei, mosselen, octopus, oesters, biefstuk.
• Vitamine B12: 48+ kaas, mozzarella, rauwe melk, kwark, ansjovis, tong, ei, biefstuk, kabeljauw, wilde zalm, koolvis, forel, haring, makreel, sardines, mosselen, bio lever, nori.
• Foliumzuur: soja, zonnebloempitten, quinoa, peterselie, spinazie, postelein, raapstelen, spruitjes, sesamzaad, aardbeien, sperziebonen, prei, okra, pistachenoten, paranoten, andijvie, boerenkool, sla, kikkererwten, linzen, kiwi, volkoren havermout, lever.
• Vitamine C: paprika, zwarte bessen, spruitjes, peterselie, boerenkool, kiwi, aardbeien, peulen, rode kool, spinazie, spitskool, sinaasappel, grapefruit, citroen, limoen, waterkers, kool, broccoli, olijven.

Symptomen en oorzaken van een te hoog hemoglobinegehalte

Een te hoog hemoglobinegehalte kan leiden tot verhoogde dichtheid van het bloed, wat het moeilijker maakt voor het bloed om door de bloedvaten te stromen. Dit kan de volgende symptomen veroorzaken:

• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Kortademigheid
• Roodachtige huidskleur
• Jeuk
• Verhoogd risico op bloedstolsels, wat kan leiden tot trombose, hartaanvallen of beroertes.

Oorzaken van een te hoog hemoglobinegehalte kunnen zijn:

1. Dehydratatie: Bij uitdroging daalt het bloedvolume, waardoor de concentratie van hemoglobine relatief stijgt.
2. Longziekten: Aandoeningen zoals COPD of slaapapneu kunnen leiden tot meer hemoglobineproductie als reactie op een chronisch tekort aan zuurstof.
3. Polycythemia vera: Een zeldzame aandoening waarbij het beenmerg te veel rode bloedcellen aanmaakt.
4. Leven op grote hoogte: Mensen die langdurig op grote hoogte wonen, kunnen verhoogde hemoglobinewaarden ontwikkelen om zich aan te passen aan lagere zuurstofniveaus.
5. Roken: Roken heeft invloed op het hemoglobinegehalte. Het inademen van rook leidt tot een verhoogd gehalte aan koolmonoxide in het bloed, wat het vermogen van hemoglobine om zuurstof te binden vermindert. Om dit te compenseren, kan het lichaam proberen meer hemoglobine te produceren, wat kan leiden tot een verhoogd hemoglobinegehalte. Dit verhoogt de dichtheid van het bloed en verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.

Conclusie

Hemoglobine is essentieel voor het transport van zuurstof door het lichaam. Zowel een te laag als te hoog hemoglobinegehalte kunnen schadelijke gevolgen hebben voor de gezondheid. Het handhaven van een gezond gehalte is mogelijk door een evenwichtig dieet rijk aan ijzer, vitamine B12, foliumzuur en vitamine C, en door factoren zoals roken te vermijden. Het is belangrijk om regelmatig de hemoglobinewaarde te controleren, vooral als je symptomen van bloedarmoede of een verhoogd hemoglobinegehalte ervaart.

Bronnen

Chaparro, C. M. (2008). Iron and vitamin B12 deficiency in the elderly: Prevalence, causes, and consequences. American Journal of Clinical Nutrition, 88(2), 436-440.

Bessman, J. D., & Gilmer, P. R. (2005). Polycythemia and Hemoglobinopathies. Blood, 106(1), 1-10.

Rosso, J. R., & Lu, C. (2019). The Role of Smoking in the Pathophysiology of Increased Hemoglobin. Toxicology Reports, 6, 516-521.