Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), internationaal bekend als irritable bowel syndrome (IBS), is een veelvoorkomende chronische darmaandoening die miljoenen mensen wereldwijd treft. In Nederland heeft naar schatting 5 tot 10% van de bevolking last van PDS, waarbij vrouwen vaker klachten ervaren dan mannen.

Wat is PDS?
PDS is een functionele stoornis van het maag-darmkanaal. Er zijn geen zichtbare afwijkingen in de darmen, maar er is wel sprake van een verstoorde communicatie tussen de hersenen en de darmen. Hierdoor reageren de darmen overgevoelig op prikkels en kunnen klachten ontstaan zoals buikpijn en een verstoord ontlastingspatroon.

Symptomen
De klachten bij PDS kunnen per persoon verschillen. De meest voorkomende symptomen zijn:

- Buikpijn of krampen, vaak verlicht na de stoelgang
- Opgeblazen gevoel of gasvorming
- Afwisselend diarree en obstipatie
- Veranderde consistentie en frequentie van de ontlasting
- Slijm bij de ontlasting
- Misselijkheid en vermoeidheid

Hoewel deze klachten niet levensbedreigend zijn, kunnen ze de kwaliteit van leven sterk beïnvloeden. Veel mensen met PDS ervaren daarnaast ook angstklachten of depressieve gevoelens als gevolg van hun lichamelijke symptomen.

Mogelijke oorzaken en risicofactoren
De exacte oorzaak van PDS is nog niet volledig bekend, maar er zijn verschillende factoren die vermoedelijk bijdragen aan het ontstaan van de klachten:

- Overgevoeligheid van de zenuwen in de darmen
- Verstoorde darmbewegingen
- Veranderingen in de darmflora (microbioom)
- Psychologische factoren zoals stress en angst
- Infecties of ontstekingen in het maag-darmkanaal
- Voeding (bijvoorbeeld vetrijke of sterk gekruide voeding, koffie, alcohol, FODMAPs)

Recente studies benadrukken de rol van de darm-hersen-as: de interactie tussen het centrale zenuwstelsel en het maag-darmkanaal. Bij PDS lijkt deze as verstoord te functioneren, waardoor signalen anders worden verwerkt.

Diagnose
De diagnose PDS wordt meestal gesteld op basis van de Rome IV-criteria. Deze vereisen dat de patiënt ten minste drie maanden buikpijn ervaart, in combinatie met veranderingen in de frequentie of vorm van de ontlasting. Aandoeningen zoals coeliakie, inflammatoire darmziekten en darmkanker moeten eerst worden uitgesloten via laboratoriumonderzoek of beeldvorming.


Bronnen
Gezondheid en Wetenschap. (z.d.). Prikkelbare darm. Geraadpleegd op 24 april 2025, van https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/prikkelbaredarmsyndroom-pds

MDL Fonds. (z.d.). Prikkelbare darm syndroom (PDS). Geraadpleegd op 24 april 2025, van https://www.mdlfonds.nl/chronische-ziekten/pds-prikkelbare-darm-syndroom/

Nederlands Huisartsen Genootschap. (2022). NHG-Standaard Prikkelbaredarmsyndroom (PDS). Geraadpleegd op 24 april 2025, van https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/prikkelbaredarmsyndroom-pds

Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. (z.d.). Prikkelbare darmsyndroom. Geraadpleegd op 24 april 2025, van https://www.ntvg.nl/artikelen/pds

Richtlijnendatabase. (z.d.). Prikkelbaredarmsyndroom. Geraadpleegd op 24 april 2025, van https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/prikkelbaredarmsyndroom

Farmacotherapeutisch Kompas. (z.d.). Prikkelbaredarmsyndroom. Geraadpleegd op 24 april 2025, van https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/indicatieteksten/prikkelbaredarmsyndroom