Glutamaat is een van de meest voorkomende neurotransmitters in ons centraal zenuwstelsel en speelt een cruciale rol in diverse aspecten van de hersenfunctie. Laten we dieper ingaan op wat glutamaat precies is, welke functies het vervult, en hoe een disbalans in glutamaatniveaus kan ontstaan.

Wat doet glutamaat in ons lichaam?

• Signaaloverdracht in de hersenen:
  Glutamaat fungeert als een excitatoire neurotransmitter, wat inhoudt dat het signalen doorgeeft van de ene zenuwcel naar de andere in de hersenen. Deze signalen zijn essentieel voor verschillende neurologische processen, waaronder leren, geheugen, cognitieve functies en emotieregulatie.
   
• Synaptische plasticiteit:
  Glutamaat speelt een rol bij synaptische plasticiteit, waarbij neuronen veranderen als reactie op ervaringen. Dit proces is cruciaal voor leren en geheugen.
   
• Energieproductie:
  Glutamaat kan ook worden omgezet in energie in bepaalde delen van de hersenen, waardoor het een rol speelt in de energieproductie.
   

Welke stoffen zijn nodig om glutamaat goed te laten functioneren?

• Vitamine B6: als co-factor voor de omzetting van glutamaat in GABA (gamma-aminoboterzuur), een remmende neurotransmitter.
• Magnesium: voor de regulatie van glutamaat- en GABA-receptoren, om overstimulatie te voorkomen.
• Zink: betrokken bij de regulatie van glutamaatsignalering en beschermend tegen excitotoxiciteit.
• N-acetylcysteïne (NAC): kan glutamaatniveaus verlagen door omzetting naar glutamine te bevorderen.

Samenwerking met andere neurotransmitters

Glutamaat werkt nauw samen met andere neurotransmitters, zoals GABA, de belangrijkste remmende neurotransmitter in de hersenen. Een evenwicht tussen glutamaat en GABA is cruciaal voor een goede hersenfunctie. Een teveel aan glutamaat en/of een tekort aan GABA kan leiden tot hyperactiviteit, angst en epileptische aanvallen.

Gevolgen van een teveel aan glutamaat
Een overschot aan glutamaat kan leiden tot excitotoxiciteit, waarbij overmatige activatie van glutamaatreceptoren schade veroorzaakt aan zenuwcellen. Dit kan resulteren in neurologische aandoeningen zoals epileptische aanvallen, neurodegeneratieve ziekten zoals Alzheimer en Parkinson, en cognitieve achteruitgang.

Herkennen van een disbalans
Symptomen van een glutamaatdisbalans kunnen zijn: overmatige angst, slapeloosheid, vermoeidheid, concentratieproblemen en prikkelbaarheid. Deze symptomen kunnen echter ook veroorzaakt worden door andere aandoeningen, dus een grondig onderzoek is belangrijk.

Ondersteuning van glutamaat via voeding
Glutamaatniveaus kunnen ondersteund worden via voeding. Voedingsmiddelen rijk aan glutaminezuur, de voorloper van glutamaat, zijn onder andere eiwitrijk voedsel zoals vlees, vis, eieren, zuivelproducten en peulvruchten. Het vermijden van bewerkte voedingsmiddelen met toegevoegde mononatriumglutamaat (MSG) is ook belangrijk, omdat dit kan leiden tot een overschot aan glutamaat in voedsel.

Hier zijn enkele voorbeelden van voedingsmiddelen waarin MSG vaak voorkomt:

1. Bewerkte vleeswaren zoals hotdogs, salami, ham en bacon.
2. Soepen en bouillons, zowel kant-en-klaar als in poedervorm.
3. Kant-en-klaarmaaltijden en fastfoodgerechten zoals pizza, hamburgers, frietjes en Chinees eten.
4. Snackproducten zoals chips, crackers, popcorn en gezouten noten.
5. Ingeblikte soepen, groenten en sauzen.
6. Smaakmakers zoals bouillonblokjes, sojasaus, barbecuesaus en dressings.
7. Instant noedels en rijstgerechten.
8. Diepvriesmaaltijden en voorverpakte sauzen.
9. Sommige kaasproducten en kaasgerechten.
10. Kruidenmixen en marinades.

Het is belangrijk om de ingrediëntenlijst op verpakte voedingsmiddelen te controleren, omdat MSG onder verschillende namen kan voorkomen, zoals gehydrolyseerde plantaardige eiwitten, autolyzed gist, natriumcaseïnaat, calciumcaseïnaat en gistextract. Zo kun je bewuste keuzes maken om MSG te vermijden en de inname van glutamaat in balans te houden.

Kortom, glutamaat is van vitaal belang voor diverse aspecten van onze hersenfunctie, maar een verstoring kan leiden tot ernstige neurologische complicaties. Door bewust te zijn van ons dieet en overmatige glutamaatinname te vermijden, kunnen we bijdragen aan een gezond functionerend zenuwstelsel.